Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 6
  1. #1
    Sami Frasheri Maska e Arrnubi
    Anëtarësuar
    19-07-2003
    Vendndodhja
    dynja
    Postime
    741

    Grekët tregojnë... Çamët myslymanë të Epirit (1923 – 2000)

    Grekët tregojnë... Çamët myslymanë të Epirit (1923 – 2000)


    Gazeta ABC po fillon të botojë një cikël shkrimesh, të cilët i përkasin librit “Çamët myslymanë të Epirit” (1923 – 2000) të studiueses greke Manda.

    Elevtheria Manda



    Me një punë të kujdesshme, e cila ka hasur me sa duket vështirësi në arkivat e të dy anëve të kufirit, ajo është munduar të ndërtojë një ngrehinë, e cila ka qenë vazhdimisht e përfolur. “Zanafilla kohore e fillimit të studimit konkret është viti 1923, vit në të cilin për shkak të çështjes së madhe së shkëmbimit të popullsive, shteti grek ‘zbuloi’ çamët Shqiptarë në Epir dhe u detyrua në të vërtetë që të hartojë për herë të parë një politikë konkrete dhe sistematike kundrejt tyre”, shkruan ajo. Por, puna serioze e autores greke synon që të hedhë dritë edhe mbi errësirën që lë vazhdimisht Greqia dhe Shqipëria për problemin e tyre më të vështirë të mbartur nga historia...atë të Çamëve...




    Pamje e gjëndjes së popullsisë së çamëve

    Një nga problemet e para që duhet të përballojë studiuesi përsa i përket prezencës së çamëve shqiptarë në Epir është përcaktimi i numrit të kësaj popullsie, të paktën gjatë gjysmës së parë të shekullit të njëzetë. Të dhëna zyrtare në lidhje me këtë temë i disponojmë që prej vitit 1928, kur u zhvillua në shtetin grek regjistrimi i popullsisë, i pari pas zhvendosjeve dramatike të popullsisë, të cilat shkaktuan edhe përplasjet e njëpasnjëshme luftarake në zonën e Ballkanit dhe natyrisht i pari pas mbërritjes dhe vendosjes në shtetin grek të emigrantëve nga Azia e Vogël, që siç është e ditur përmbysen përbërjen etnologjike, që ekzistonte në atë kohë të popullsisë së vendit.
    Përsa i përket periudhës përpara vitit 1928, të dhënat e pakta të besueshme që disponojmë na i jep Komisioni i Përbërë për Shkëmbimin e Popullsive, anëtarët e së cilit realizuan një udhëtim në të gjithë Epirin, në qershor të vitit 1925¹. Sipas këtyre të dhënave, popullsia myslymane e Epirit në atë kohë ishte rreth 20.160 banorë, të cilët jetonin të shpërndarë në 63 qytete dhe fshatra. Deri në atë datë, Nënkomisioni i Katërmbëdhjetë kompetent i Epirit, i cili ishte i ngarkuar me detyrën e shkëmbimit të popullsive, kishte shpallur si myslymanë të shkëmbyer gjithsej 2.993, të cilët kishin braktisur shtetin grek dhe ishin drejtuar për në Turqi. Këto janë dhe të dhënat e para që kemi në dizpozicion përsa i përket myslymanëve shqiptarë të Epirit, të cilat siç rezulton dhe nga të dhënat që vijojnë, duket se gjenden shumë afër me realitetin.
    Në përputhje me rezultatet e regjistrimit të 15-16 Majit të vitit 1928², në Epir banonin gjithsej 312.634 banorë, 17.008 myslymanë të gjuhës shqiptare, të cilët duhet pashmangshmërisht të përkojnë me çamët. Ekzistojnë gjithashtu shmangie përsa i përket regjistrimit të popullsisë sipas besimit fetar dhe gjuhës. Kështu, në tabelën e renditjes sipas besimit fetar, myslymanët e Epirit janë 19.244 persona, por vetëm 17.029 deklarojnë si gjuhën e tyre amëtare shqipen. Ka shumë mundësi që shmangia e vogël nga numri 17.008, që përfshihet në tabelën përmbledhëse të renditjes së popullsisë sipas besimit fetar dhe gjuhës i takon faktit se disa prej tyre deklaruan si gjuhë amëtare shqipen, por si gjuhë të folur atë greke, një ndryshim që do ta ndeshim dhe më vonë, në regjistrimin e vitit 1940.
    Sidoqoftë kjo popullsi gjendej kryesisht e përqëndruar në krahinat e Thiamidhos (Filiaton) dhe Paramithias, që atëherë i përkisnin prefekturës së Janinës dhe në krahinën Margariti të prefekturës së Prevezës. Më analitikisht, 57 myslymanë shqiptarë regjistrohen në prefekturën e Artës; 12.194 në prefekturën e Janinës (krahina Janinë 637; Krahina Konicis 87, krahina Paramithia 1.367, krahina Pogoni 247 dhe krahina Thiamidhi 9.856) dhe 4.757 në prefekturën e Prevezës (krahina Margariti 4.586, krahina Prevezë 139 dhe krahina Filipiadhë 32). Nga të dhënat e regjistrimit del gjithashtu se në atë periudhë ekzistonin 1.246 shtetas shqiptarë në Epir ( 21 në prefekturën e Artës, 1096 në prefekturën e Janinës dhe 129 në prefekturën e Prevezës).
    Duke ndërthurur ndërkohë informacionet që disponojmë dhe nga burime të tjera të së njëjtës periudhë, mundemi që me një siguri relative të vlerësojmë se numri afërsisht i 17.000 myslymanëve që flisnin gjuhën shqiptare, i cili shfaqet në regjistrim është në rënie. Kjo sigurisht nuk lë përshtypje të veçantë, nëse dikush ka parasysh kushtet nën të cilat realizohet një regjistrim në vitin 1928, kur shteti grek që vinte pas shumë peripecive të njëpasnjëshme dhe veçanërisht atyre luftarake të dhimbshme dhe interesohej drejtpërsëdrejti të rivendoste dhe të maste fuqitë e tij dhe të tregojë haptaz homogjenitetin e tij. Atmosfera që ekzistonte nuk nënkuptonte domosdoshmërisht shfaqjen e lirë dhe pengesa dhe regjistrimin e ndryshueshmërisë, dhe një nga viktimat ishte popullsia me kombësi dhe gjuhë tjetër, të cilat kishin mbetur brenda shtetit grek. Është e sigurt se shumë prej banorëve të Epirit, që flisnin dy gjuhë, duhej të hezitonin që të deklaronin tjetër gjuhë përveç greqishtes. Kjo ishte dobësia bazë e regjistrimit të grupeve gjuhësore nga përfaqësuesit e shtetit, sepse është e njohur se shteti nuk njeh gjuhë tjetër nga ajo zyrtarisht kombëtare³. Në këtë mënyrë, na duhet të konsiderojmë se i afrohen me shumë realitetit të dhënat që mbledhim nga raportet e regjistrimeve shërbyese të autoriteteve vendore të kohës drejt shërbimeve qëndrore 4, të cilat ishin ngarkuar me detyrën të mbledhin të dhëna që kishin lidhje jo vetëm me numrin e shqiptarëve myslymanë të Epirit, por dhe me vendosjet e tyre vendore, pozicionin e tyre ekonomik dhe shoqëror, shkallën e tyre të inkuadrimit në shoqërinë lokale dhe shfaqjet e ndërgjegjes së tyre kombëtare. Në përputhje me këto, pra, numri i shqiptarëve myslymanë që banonin në krahinat e Paramithias, Margariti dhe Thiamidhos, ishte 19.618 persona. Më konkretisht, 2.664 banonin në krahinën e Paramithias, 5.594 në krahinën e Margaritit dhe 11.380 në krahinën e e Thiamidhos, të shpërndarë në 31 komunitete të pastra dhe në 21 komunitete të përziera myslymane. Është e qartë se këtu nuk përfshihen ata shqiptarë myslymanë të paktë në numër të krahinave të tjera dhe të qendrave të tjera qytetare të Epirit që ndërkohë regjistrohen zyrtarisht.
    Që prej asaj kohe, shifrat që jepen here pas here nga burimet greke për gjithë dhjetëvjeçarin e 1930-ës janë pak a shumë të njëjta me të dhënat fillestare.
    ***
    Kështu, në vitin 1932, Administrata e Përgjithshme e Epirit, duke mbledhur të dhëna nga krahinat lokale, i llogarit shqiptarët myslymanë në 19.135 ( 2.332 në krahinën e Paramithias, 11.427 në krahinën e Thiamidhos dhe 5.376 në krahinën e Margaritit) (5), ndërsa në po të njëjtin vit nënprefekti i Thiamidhos flet për 19.437 myslymanë që banojnë në 55 fshatra gjithsej myslymanë dhe të përziera (6). Ështe për t’u theksuar fakti se shmangie tërheqëse nga këto të dhëna nuk shfaqin as vlerësimet më të besueshme dhe të qarta të vetë shqiptarëve të asaj periudhe. Në fillimet e vitit 1928, Feiz Lepenica, refugjat shqiptar politik i cili banonte prej vitesh në Janinë, në materialin(?) e tij të zgjeruar, ku paraqiten me hollësi kushtet e mbijetesës të bashkëkombesave të tij në Epir dhe problemet që përballojnë brenda shtetit grek (7), raporton se popullsia e asaj kohe ishte rreth 23-24.000. Në vitin 1913, kur Epiri u bashkua me Greqinë, shqiptarët numëroheshin në rreth 40.000 afërsisht, por shumë prej tyre u detyruan të braktisin krahinën dhe të largohen drejt Turqisë ose Egjiptit, për shkak të masave shtypëse që praktikuan në kurriz të tyre autoritetet greke, por dhe për shkak të indiferencës që tregoi qeveria shqiptare e asaj kohe për fatin e tyre.
    Në vitin 1936, për arsye që do të shpjegohen në mënyrë me analitike më poshtë, në Epir u bë një reformë e zgjeruar drejtuese, në zbatim të së cilës krahinat e Thiamidhos(Filiaton), Paramithias dhe Margariti formuan prefekturën e re të porsacaktuar të Thesprotias. Numri i çamëve myslymanë, banorë të prefekturës së re, ishte në atë periudhë, sipas vlerësimeve greke 17.311 banorë (8). Por ndërkohë do të duhej të supozonim me siguri relative se ky numër nuk i korrespondon realitetit dhe se në ato vite, duke patur parasysh rritjen natyrore të popullsisë, Shqiptarët e Epirit duhej të ishin më shumë se 20.000. Kështu, më afër realitetit na çojnë tabelat e po atij viti që dërgohen në Tiranë nga konsulli shqiptar në Janinë (9), tabela të clat u formuan pikërisht për shkak të krijimit të prefekturës së re. Pra sipas të dhënave konsullore, shqiptarët myslymanë të Thesprotias ishin 23.048 persona: nga të cilët 8.285 në zonën e Igumenicës, 7270 në zonën e Margaritit, 5.410 në zonën e Filiaton dhe 2.083 në zonën e Paramithias.....



    Vijon numrin e ardhshëm




    Pse e shkruajta


    Elevtheria Manda
    Shtator 2003

    Shfaqja historike dhe regjimi i prejardhjes shqiptare të komunitetit të çamëve të Epirit në gjysmën së parë të shekullit të 20-të kanë ngelur dhe sot një nga temat e pakta të njohura në lidhje me të kaluarën e Greqisë, një temë e cila për dhjetëvjeçarë të shumtë u mbulua nga heshtja dhe u injorua, me dashje ose pa dashje, nga historiografia greke. Dhe në të vërtetë, ky është konstatimi i parë mbresëlënës në të cilin arrin studiuesi i kësaj periudhe të trazuar të historisë bashkëkohore greke. Edhe pse bibliografia përkatëse mund të mos jetë krejt e paekzistueshme, sidoqoftë është absolutisht e pamjaftueshme dhe e papërshtatshme që të mbulojë në tërësinë e saj dhe të ndriçojë të gjitha skutat e kësaj çështjeje të ndërlikuar dhe shumëdimensionale. Në pjesën me të madhe të saj, humbet kohën duke shfaqur ngjarjet që ndodhën gjatë periudhës së pushtimit të huaj 1940-1944, epokë e cila u dallua nga kulmi dramatik i pasioneve dhe fuqive të kaluara, duke injoruar dhjetëvjeçarët që i kishin paraprirë dhe që në shumtën e rasteve kishin përcaktuar ecurinë e ngjarjeve.
    Veprat e mëparshme të viteve pas luftës civile, të cilat ia dolën mbanë të tregonin dhe të përshkruanin çështjen e çamëve, me një vërtetësi të caktuar kohore përsa i përket ngjarjeve me ngjyra politike dhe ideologjike dhe që i sherbenin të gjitha qëllimeve dhe jo rivendosjes së realitetit, në një rregull njëdimensional dhe të përzgjedhura sipas idesë së cilat- ishin ato elementë të kujtesës historike... që duhen shpëtuar, por nuk mund t’u përgjigjen kërkesave të shkencës bashkëkohore të historisë. Shumica e tyre, të shkruara qoftë nga protagonistë të ngjarjeve qoftë nga dijetarë të kohës, nuk arrijnë të shmangin steriotipet e vjetër të rrëfimit të së kaluarës nga “ vitet e lashta deri në ditët e sotme”. Përpjekjet me bashkëkohore, të pakta sigurisht, që arrijnë t’i afrohen me seriozitet çështjes janë nga ana tematike dhe kronologjike të kufizuara dhe për këtë arsye është e pamundur të japin një pamje të përgjithshme zhvillimit të çështjes dhe të shfaqjeve të ndryshme të saj... në të gjithë periudhën ndërmjet dy luftërave, deri dhe rezultatin përfundimtar të saj në fund të Luftës së Dytë Botërore. Në këtë boshllëk historiografik ekzistues, duke patur nevojë për një afrim sado të mundur objektiv dhe të arsyeshëm të çështjes, ky botim që keni në dorë- ka si synim t’i përgjigjet plotësisht kësaj ideje. Nga ana tjetër, koha dhe kushtet janë tashmë të favorshme deri sa të nxirret nga harresa edhe kjo pjesë historike e së kaluarës, e cila është lënë në heshtje dhe duhet t’i japë rëndësinë që meriton shkenca historike greke.
    Pikënisja për këtë kërkim në thellësi të ecurisë historike të çamëve në Epir ka qënë preokupimi im i përgjithshëm, në kuadër të aktiviteteve të mia kërkimore dhe profesionale, për zhvillimin e marrëdhenieve greko-shqiptare në të gjithë shekullin e 20-të, preokupim i cili shumë shpesh është përballur me këtë çështje të diskutueshme, që pa diskutim tërheq vëmendjen e kërkuesit. Një ngacmim tjetër për mua ka qënë edhe konstatimi se, të paktën dhjetëvjeçarin e fundit, prodhimtaria përkatëse bibliografike nga ana tjetër e kufijve ishte diçka tërheqëse, të paktën në numër, por jo detyrimisht në cilësi. Në tjetërsimin e ndërgjegjshem të fakteve historike, në ikonën njëdimensionale të shtrembëruar që shfaqet, historiografia greke- duhet që të rregullojë një boshllëk të pajustifikueshëm. Por përveç këtyre, mundësitë objektive që të kundërshtohen në veprim interesi personal dhe provokimi nga jashtë e shfaqi fakti i kalimit të pesëdhjetë viteve nga ngjarjet e Luftës së Dytë Botërore dhe të viteve të para të pasluftës, fakt i cili me lejoi të kërkoj dhe të përqëndroj materialin e mëparshëm, i cili i përket periudhës konkrete dhe ruhet në arkivat shtetërore greke, veçanërisht në Arkivin Historik të Ministrisë së Jashtme Greke, diçka që gjatë periudhës së mëparshme ishte e pamundur. Kjo ishte dhe pjesa e fundit që do të plotësonte figurën, të cilën e kisha skicuar nga studimi i burimeve të tjera, të pabotuara dhe të botuara.
    Zanafilla kohore e fillimit të studimit konkret është viti 1923, vit në të cilin për shkak të çështjes së madhe së shkëmbimit të popullsive, shteti grek “zbuloi” çamët Shqiptarë në Epir dhe u detyrua në të vërtetë që të hartojë për herë të parë... një politikë konkrete dhe sistematike kundrejt tyre. Diçka e tillë nuk ishte realizuar me sukses me parë, përveç faktit se e gjithë zona ishte aneksuar në shtetin grek që prej vitit 1913, kryesisht si shkak i përplasjeve luftarake të njëpasnjëshme në të cilat u fut dhe Greqia dhe që monopolizuan dhe interesin e saj, diçka e natyrshme në atë kohë, deri dhe në fillimet e dhjetëvjeçarit të ardhshëm. Ndjekja e politikës shtetërore gjatë viteve në vazhdim deri në 1923 përbën edhe objektin e kërkimit dhe boshtin kryesor, i cili përcaktoi në thelb, në të shumtën e rasteve- strukturën përfundimtare të këtij botimi që keni në dorë. Vend kryesor në kërkim zënë kushtet në të cilat u inkuadruan çamët shqiptarë në shtetin grek, kushtet e mbijetesës dhe problemet që dolën gjatë periudhës ndërmjet dy luftërave dhe, sigurisht, kulmi dramatik i çështjes, që arriti paralelisht me luftën greko-italiane dhe pushtimin nazist të Greqisë. Mbi këtë kanavacë të përgjithshme vendosen njëanshmërisht çështjet, të cilat ekzistonin përcaktueshmërisht për ecurinë e gjërave. Ato paraqiten dhe analizohen në faqet në vazhdim; të trajtuara në tërësinë e tyre dhe të krijojnë imazhin e një proçesi të dështuar përfshirjeje të çamëve në strukturat shtetërore dhe në shoqërinë greke, përballjen e tyre si “pjesë e huaj” e saj dhe me përjashtime të pakta... edhe mungesën e pranimit të tyre nga ana e pushtetit qëndror dhe të enteve të tij. Ngjarjet që u shënuan në Luftën e Dytë Botërore ishin dhe rezultati i pashmangshëm i zhvillimeve, të cilat ndodhën gjatë dhjetëvjeçarëve të kaluar dhe të cilat çuan në daljen përfundimtare të tyre nga shteti grek.
    Karakteri historik i botimit, që keni në dorë, është pikë së pari i dukshëm dhe sigurisht i arrirë për këtë dokument. Për këtë arsye dhe ekzistenca e kapitullit të fundit, që i referohet zhvillimeve të kohëve të vonëta, duhet të konsiderohet se i shërben në mënyrë të qartë qëllimeve informuese. Është zgjedhur jo pa qëllim që të jetë sa më shumë të jetë e mundur përmbledhës dhe me përmbajtje të pasur, pa referime të veçanta për ngjarje, personazhe dhe kronologji të izoluara etj. Ajo që kërkojmë është fakti që lexuesi thjesht të plotësojë imazhin që ka krijuar rreth kësaj çështjeje, nga e cila nga ana teorike ka përfunduar me mbarimin e luftës dhe në të vërtetë u rishfaq në skenë, duke dalë nga letargjia e urrejtjes shekullore, të kuptohemi për shkak të rivendosjeve dhe përmbysjeve më ato gjëra të cilat ndërkohë sollën ndryshime në Gadishullin Ballkanik. Po ashtu, sqaroj se ndërsa çështja mori një formë të re dhe fitoi më shumë strukturë ekonomike dhe ligjore, shqetësimi im i thellë u largua disi nga kuadri i punimit konkret.
    Pra, studimi që keni në dorë është rezultat i përpjekjes shumëvjeçare kërkimore që u shtri në Greqi dhe jashtë saj, fryt i së cilës ishte përmbledhja shumë voluminoze e materialit që gjendet në arkiva, në të cilin u mbështet kryesisht ripërpunimi i së kaluarës historike. Duhet të theksohet se pjesa më e madhe e këtij materiali është e pabotuar më parë dhe do të bëhet e njohur për herë të parë për lexuesin grek (Tashmë dhe shqiptar përmes ABC-së). Kërkimi u plotësua kohët e fundit, dhe sigurisht jo pa vonesat dhe problemet e paparashikuara. Shumicat e tyre i ndesha në Shqipëri, ku futja në arkivat zyrtare ishte e pamundur të më lejohej. Fatmirësisht, botimi për herë të parë i materialit origjinal mbi të dhënat dhe faktet shqiptare nga arkivat shtetërore për periudhën ndërmjet dy luftërave botërore, ishte zgjidhja e pjesshme e problemit. Përmbledhja e të dhënave dhe dëshmive nga burime të ndryshme, përafrimi krahasues dhe ndërthurja e informacioneve shumë herë në kundërshtim me njëra-tjetrën, mendoj se më lejuan përfundimisht të krijoj një imazh sa më shumë të jetë e mundur objektiv, të logjikshëm dhe të plotësuar për zhvillimin e ngjarjeve, të zëvendësoj lidhjen e shkakut dhe rezultatit ndërmjet tyre dhe të hulumtoj vendimet, veprimet dhe stimuluesit e personazheve dhe grupeve që përcaktuan në një shkallë të lartë ecurinë dhe zgjedhjet e këtij komuniteti shqiptar të Epirit. Kam përshtypjen se ekzistenca e gabimeve brenda tekstit deri në njëfarë shkalle është e pashmangshme, por në asnjë rast nuk është me dashje ose, më mirë me vetëdashje. Shpresoj se botimi i këtij produkti do të kontribuojë në rregullimin, që mund t’i bëhet në të ardhmen. Sikurse shpresoj gjithashtu se me kalimin e kohës përmbledhje të reja arkivore, greke ose të huaja, do të shohin dritën e botimit dhe do të ndriçojnë me të dhëna të reja këtë çështje, e cila sqaroj se deri më sot ka mbetur në errësirë të plotë.
    Duke përfunduar këtë shënim përmbledhës në parathënie do të doja para se gjithash të falenderoja nga zemra zotin pedagog Vasilis Kondi, president i Institutit të Studimeve të Gadishullit Ballkanik, i cili përveç nxitjes fillestare dhe mbështetjes së vazhdueshme që më dha personalisht në të gjithë periudhën e gjatë të përmbledhjes së materialit dhe shkrimit të studimit që keni në dorë, më la gjithashtu një vend të madh të personelit të arkivit nga dokumente britanike dhe amerikane, që vërtetuan përfundimisht një burim të pashlyeshëm informacionesh dhe lehtësuan shumë përpjekjen time në përgjithësi.
    Gjithashtu, do të doja të falenderoja shumë zotin Spiro Sfeta, lektor i Historisë Ballkanike në Universitetin “Aristotel” të Selanikut, i cili pati mirësinë të ofronte dokumente nga arkivat gjermane, produkt i kërkimit të tij personal të mëparshëm. Falenderoj në të njëjtën mënyrë zonjën Ksanthipi Koxajeorji-Zimari, bashkëpunëtore shkencore e Institutit të Studimeve të Gadishullit Ballkanik, e cila më sugjeroi prezencën e disa dokumenteve në lidhje me këtë temë në arkivin e Letërsisë dhe Historisë Greke, duke bërë kështu efektiv skedimin dhe vlerësimin e tyre për studimin konkret. Falenderoj gjithashtu zotin Evangjelio Kofo, president nderi, ekspert në Ministrinë e Punëve të Jashtme për dërgimin e të dhënave dhe treguesve nga arkivi personal i zotit Aleko Papapanajoti që kishte në dispozicion, të cilat vijnë kryesisht nga “ Arkivi i Partisë Komuniste Greke”. Së fundmi, falenderime të ngrohta për zotin Jani Murelo, asistent pedagog i Historisë Bashkëkohore Greke në Universtitetin e Aristotelit të Selanikut dhe drejtor i Institutit të Studimeve të Gadishullit Ballkanik, për mbështetjen, mirëkuptimin dhe durimin që tregoi gjatë periudhës kohore të krijimit të këtij studimi.
    Botimi që keni në dorë do të ishte e pamundur të realizohej pa financimin e Institutit “ Stavros S. Niarhos”, i cili mbuloi shumën e shpenzimeve totale.



    1.Më shumë për Komitetin shiko më poshtë.

    2.Shërbimi i Përgjithshëm Statistikor i Greqisë. Përfundime statistikore të regjistrimit të popullsisë së Greqisë më 15-16 Maj 1928. Vëllimi 1. Popullsia reale dhe e ligjshme-Emigrante, Athinë 1933, Vëllimi 4. Vendi i lindjes – Feja dhe Gjuha-Nënshtetsia, Athinë 1935.

    3. Io.Koliopulu, Plaçkitja e moraleve. Çështja e Maqedonisë në Maqedoninë Perëndimore të pushtuar 1941-1944, Selanik 1944, Fq.39

    4. AYE, 1928, A/21/I, 6527. Nënkomanda e Paramithias-Margaritit në Ministrinë e Punëve të Jashtme, Paramithia 25-5-1928.

    5. AYE, 1935, A/21/I, 3224. Qeverisja e Përgjithshme e Epirit në Ministrinë e Punëve të Jashtme, Janinë 3-31932.

    6.AYE, 1935, A/4/9 nr.55. Nënprefekti i Thimiadhos në Zyrën Politike të Kryeministrit, Sektori i Minoriteteve, Filiates 16-4-1932

    7.Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave, Dokumente për çamërinë 1912-1939, Tiranë 1999, nr.294, fq.555-560. Lepenica jo vetëm tregohet një njohës i mirë i realitetit në Epir, por dhe nga momenti që nuk është më në qeveri ose në ndonjë post tjetër, nuk ka arsye që të cungojë numrin e banorëve shqiptarë të krahinës.

    8. AYE, 1937, A/4/9, 736. Qeverisja e Përgjithshme e Epirit në Ministrinë e Punëve të Jashtme, Janinë 24-10-1936.

    9.Dokumente për Çamërinë, nr.359, fq.682-685









    ABC nr.34-Elevtheria Manda
    28.04.2006
    Sa budalla eshte "Odisea"

  2. #2
    fushori Maska e Ermal 22
    Anëtarësuar
    19-07-2005
    Vendndodhja
    Itali
    Postime
    549
    Kyriakos D.Kentrotis

    Aneks, një tezë greke: Problemi i çamëve myslimanë

    Mbi bazën e dekretit presidencial Nr.7442 të datës 17.12.1990, në mars të vitit 1991 u themelua shoqata politiko-patriotike "Çamëria". Qëllimi që i vuri vetes kjo shoqatë, siç u formulua në mbledhjen e datës 17.3.1991 nga kryetari Abas Dojaka, dhe siç mund të lexohet edhe në organin e shtypit të shoqatës,"Çamëria - Vatra Amtare" të datës 28.3.1991, është "mbrojtja dhe njohja e të drejtave të çamëve". Dojaka akuzoi qeverinë greke dhe veçanërisht ish-kryeministrin grek Kostandinos Micotaqis se donin të linin në harresë çështjen çame. Në këtë pikë, qeveria aktuale, tha Dojaka, vazhdon politikën e vjetër të mohimit të kësaj pakice dhe mbështet versionin, sipas të cilit çamët myslimanë akuzohen për bashkëpunim me pushtuesit italianë dhe gjermanë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kjo shihet edhe si arsyeja kryesore pse mijëra çamë, të frikësuar nga pasojat e veprimeve të tyre përballë popullsisë greke u larguan për në Shqipëri. Është detyrë e shoqatës "Çamëria" vazhdon Dojaka, "të paraqesë faktet dhe dokumentet e nevojshme për të përgënjeshtruar këto shpifje". Programi i shoqatës është i gjerë, u tha më tej në fjalimin e Dojakës. Është planifikuar krijimi i lidhjeve me të gjitha organizatat dhe forumet që merren me çështjen e minoriteteve në nivel ndërkombëtar si dhe veçanërisht me shtetet fqinje, si në ish-Jugosllavi, Turqi, Bullgari, Austri etj. Në radhë të parë këtu përmendet Komiteti Ndërkombëtar për të Drejtat e Njeriut në Helsinki. Broshurat dhe organi partiak "Çamëria - Vatra Amtare" do të kontribuojnë në propagandimin e të drejtave legjitime të çamëve, duke i bërë ato të njohura për publikun e gjerë. Qëllimi i kësaj iniciative është njohja e çamëve si minoritet nga ana e qeverisë greke, dhe krijimi i të gjitha kushteve që garantojnë shfaqjen e lirë të identitetit etnik, kulturor, gjuhësor dhe fetar nga ana e çamëve që aktualisht jetojnë në Greqi.

    Nëpërmjet kësaj iniciative të gjerë, nga e cila, siç u përmend, përfitojnë në radhë të parë çamët që aktualisht jetojnë në Greqi, të krijohet përshtypja e një grupi të madh. Kjo përshtypje nuk përputhet me të vërtetën, siç rezulton nga të dhënat demografike të datës 17.3.1991. Çamët që aktualisht jetojnë në Greqi janë të ndarë në tre komuna, në komunën Argyrotopos numërohen 13 persona, në komunën Sybota 7 persona dhe në komunën Mazarakia 36 persona. Nga këta të fundit, 10 persona janë me qëndrim të përhershëm në Gjermani dhe 9 në ishullin grek Rhodos. Rezultati i numërimit të popullsisë me datën 7.4.1951 përfshinte përsëri 127 çamë.

    Më poshtë do të bëhet përpjekje për të hedhur dritë mbi aspektet më të rëndësishme të çështjes çame. Së pari, mbi përkufizimin e emrit. "Çamëri" quhej ajo zonë e Epirit që shtrihet përgjatë bregdetit që nga derdhja e Akeronit deri në Butrint, dhe në lindje deri në rrëzë të Olytsikës. Një pjesë e vogël e kësaj zone sot i përket territorit të shtetit shqiptar. Në pjesën greke,në vitin 1923 numëroheshin 20.319 myslimanë me gjuhë amtare shqipen. Si qendra të rëndësishme të Çamërisë greke njihen Paramythia, Filati, Parga dhe Margariti. Prejardhja e saktë e çamëve mbetet e diskutueshme: një pjesë e studiuesve i fusin çamët në atë grup grekësh, të cilët në shekullin XVII, pas dështimit të revolucionit të vitit 1611, drejtuar nga Dionysios Skylosophos nga Paramythia, u kthyen në myslimanë për të mbrojtur interesat e tyre, për të shpëtuar jetën dhe pasurinë nga turqit. Një pjesë tjetër e studiuesve merr parasysh gjuhën dhe mbron tezën mbi prejardhjen shqiptare të çamëve. Sidoqoftë, të dyja këto pikëpamje nuk i shmangen arbitraritetit. Le të kujtojmë që në atë periudhë Çamëria i përkiste Perandorisë Osmane, dhe si rrjedhojë e këtij fakti, popullsia në radhë të pare përbëhej nga shtetas turq dhe më pas nga shtetas grekë. Pas themelimit të shtetit shqiptar në vitin 1912, por veçanërisht në vitet '20 të këtij shekulli, çamët u bënë një lodër në duart e politikës. Pala shqiptare u përpoq që nëpërmjet tyre të sajonte një "problem minoritetesh" në shtetin grek. Si në marrëveshjen dypalëshe mbi shkëmbimin e popullsisë, ashtu dhe në vendimet e marrëveshjes së Paqes në Lozanë (24.7.1923) mbi mbrojtjen e pakicave kombëtare, nuk bëhet fjalë për grekë dhe turq, por për myslimanë dhe të krishterë, përkatësisht jomyslimanë. Si rrjedhojë, të gjithë myslimanët, ndërmjet të cilëve edhe çamët myslimanë, duhet të shkëmbeheshin me grekë (të krishterë) nga Anadolli dhe Thrakia. Por çamët u përjashtuan nga e gjithë kjo. Kjo marrëveshje e veçantë erdhi si pasojë e veprimit të shumë faktorëve dhe mund të shihet edhe si rezultat i iniciativave të dendura diplomatike. Në këtë kuadër mund të sqarohen vetëm hapat më të rëndësishme. Faza e parë e ka fillimin me një iniciativë intensive nga pala shqiptare. Si protagonistë të kësaj iniciative mund të quhen Ministri i Jashtëm Pandeli Evangeli dhe Drejtori i Delegacionit të Përhershëm Shqiptar në Lidhjen e Kombeve, Benoit Blishinti. Një rol të rëndësishëm luajti edhe i dërguari italian Gulio Cesare Montagna, i cili me datën 19.1.1923, në kuadrin e Konventës së Lozanës përmendi për herë të parë çështjen e çamëve dhe u interesua për të ardhmen e tyre në Greqi. I dërguari turk Riza Nur Bej nuk pati kundërshtime në lidhje me këtë.

    Për të shuar propagandën anti-greke në Londër që nga fillimi i vitit 1923, si dhe për të treguar dëshirën e mirë të qeverisë greke, e cila do të ishte gati të përjashtonte nga shkëmbimi i popullsisë të gjithë ata myslimanë që do të ishin të gatshëm të integroheshin në shoqërinë greke, propozimi i Montanjës u aprovua edhe nga i dërguari grek Demetrios Kaklamanos. Këtë e përforcoi me aprovimin e tij edhe kryeministri grek Eleftherios Venizelos në Lidhjen e Kombeve. Një vit më pas (1924), shqyrtimi i kësaj çështjeje iu ngarkua një komisioni special, i cili për këtë qëllim udhëtoi nëpërmes Epirit dhe Maqedonisë. Ai ndeshi vështirësi, të cilat duhet të ishin shmangur nga Marrëveshja e Lozanës nëpërmjet ndarjes sipas pikëpamjeve fetare, p.sh. shumica e myslimanëve me nënshtetesi greke ishin shumë konfuzë në lidhje me ndërgjegjen e tyre kombëtare; shumica mendonin se Turqia ishte atdheu i tyre dhe dëshironin të ktheheshin në tokën pjellore te Anadollit.

    Më 12 qershor të të njëjtit vit u përcaktuan edhe disa kritere për myslimanët e përjashtuar nga shkëmbimi i popullsisë, ku parësore ishte vendlindja dhe dytësore gjuha amtare. Por edhe këto kritere nuk arritën të ndihmonin shumë në sqarimin e prejardhjes së çamëve. Kërkimet gjatë vizitës së dytë të Komisionit në Epir (4 - 28.6.1925) dështuan nga fakti që "masa e madhe e personave në fjalë nuk kishte asnjë farë ideje mbi prejardhjen e vet). Konstatimi përfundimtar mbi prejardhjen e tyre mund të bëhej vetëm pas hulumtimeve shumë të lodhshme, thuhej në raportin e hartuar nga Komisioni për Lidhjen e Kombeve.

    Realizimi i premtimeve politike në favor të çamëve është i lidhur ngushtë me emrin e Theodoros Pangalos (1926). Diktatori grek njihej si mik i Shqipërisë që nga rinia e tij. Politika e tij karakterizohej nga marrëdhëniet e mirëkuptimit me shtetet fqinje Shqipëri dhe Itali; ky i fundit e ndihmoi Shqipërinë në pretendimet e saj. Pangalos i përjashtoi çamët edhe de facto nga shkëmbimi i popullsisë, grekët nga Anadolli dhe Thrakia, që duhet të vendoseshin në Thesproti, u përcollën për në Maqedoni, dhe çamëve, iu dhanë të njëjtat të drejta si dhe shtetasve të tjerë grekë. Me pak fjalë ai e zgjidhi këtë problem përfundimisht në favor të çamëve. Në Greqi ky veprim u pa me dyshim: Në fillim u hodh ideja që "çështja çame" ishte krijuar nga pala shqiptare si kundërpërgjigje e problemit të pakicës greke në Shqipëri, dhe në këtë mënyrë mund të jepte kurdoherë shkak për një politikë ofensive nga pala shqiptare. Dhe kjo frikë do të vërtetohej; incidentet nuk munguan, derisa Shqipëria në vitin 1928 u përpoq t'i paraqiste çamët si "minoritet shqiptar" para Lidhjes së Kombeve. Argumenti që autoritetet greke po detyronin "çamët" të largoheshin nga vendi, që gjendja aty ishte bërë "e padurueshme", në të vërtetë duhet të largonte vëmendjen e opinionit nga situata e pakicës greke në veri të Epirit, përkatësisht në Jug të Shqipërisë. Këshilli i Lidhjes së Kombeve i dha të drejtë palës greke dhe i hoqi Shqipërisë të drejtën të luante rolin e një instance mbrojtëse për çamët, që ishin qytetarë grekë. Nëpërmjet kësaj çamët nuk u njohën si pakicë shqiptare! Një aspekt tjetër i rëndësishëm i kësaj çështjeje lidhet me dëmshpërblimin e pasurisë çame. Pas vitit 1611 shumë prona kishin kaluar dalëngadalë në dorë të çamëve, pa ekzistuar dokumentat përkatëse të pronësisë. Sipas Konventës së Lozanës (24.7.1923), një pjesë e kësaj pasurie duhej të përdorej për të përmbushur nevojat e grekëve që vinin nga Anadolli dhe Thrakia lindore në kuadrin e shkëmbimit të popullsisë ndërmjet Turqisë dhe Greqisë dhe në marrëveshje me pronarët, të cilët do të dëmshpërbleheshin për këtë. Konfiskimi i pjesshëm i pasurisë së çamëve, i kushtëzuar nga situata e refugjatëve, nuk përbënte përjashtim, dhe kësaj rregulle të imponuar vetëm nga rrethanat, duhet t'i nënshtroheshin edhe latifondistët grekë (Tsiflikadës) dhe manastiret! I pazakontë ishte fakti që çamët, për mallin e tyre kërkonin një shumë, shumë më të madhe se sa jepej për dëmshpërblimin e një qytetari grek. Një gjë e tillë parashikohej vetëm për pronat e disa qytetarëve europianoperëndimorë, për sa kohë që ishte nënshkruar një kontratë përkatëse. Meqë një gjë e tillë mungonte, kërkesa nuk u pranua nga Këshilli i Lidhjes së Kombeve. Çështja çame u hap edhe një herë në prag të pushtimit italian në Greqi; ajo ishte vetëm një pjesë e propagandës anti-greke që bënte Italia dhe përbënte edhe një pretekst tjetër për luftë. Kjo fazë e dytë e çështjes çame, e cila përfundoi në vitin 1944 me largimin e rreth 18.000 çamëve, është një kapitull i ndërlikuar i historisë, që ka nevojë për sqarime të mëtejshme. Mbetet akoma fakti që pakënaqësia e përgjithshme e çamëve, dhe veçanërisht dëshira e dëmshpërblimit për pronat e tyre, i bëri jo vetëm të kishin simpati për pushtuesit italianë dhe gjermanë, por edhe të bashkëpunonin me ta, dhe pikërisht në një masë që paraqitej e rrezikshme. Dëmet që lindën nga ky bashkëpunim nuk janë të pakonsiderueshme. Në fund ata formuan një qeveri të vetën, "Qeverinë e Çamëve të Thesprotisë" nën udhëheqjen e familjes Dino; njëri nga Dinot, Xhemal Dino, ishte dhëndërr i kryeministrit shqiptar Shefqet Vërlaci. Një tjetër nga familja Dino, Mazar Dino, u bë udhëheqësi i rinisë çame "Militsia".

    Pas kapitullimit të Italisë në vitin 1943, çamët u hodhën në anën e gjermanëve. Madje në Janinë u organizua një njësi speciale e çamëve me uniforma gjermane. Në gazetën gjermanofile "Bashkimi i Kombit" (Nationale Union) të datës 14.3.1944, theksohet fort bashkëpunimi mes çamëve dhe nazistëve në shkurt 1944, që solli si pasojë 25.000 shtëpi të djegura dhe 100.000 të pastrehë. Pas kapitullimit të Gjermanisë Thesprotia u pushtua edhe një herë nga EDES; kryetari i EDES, Napoleon Zervas u garantoi çamëve "shëndetin, jetën dhe pronën private". Megjithatë, udhëheqësit e tyre vendosën t'u shmangeshin pasojave të mundshme dhe u arratisën në Shqipëri. 18.000 vetë ikën nga vendi për të shpëtuar nga presionet e qeverisë greke. Më pas mbi ta u hodhën akuza të rënda: u akuzuan para gjyqit si për krime konkrete, ashtu dhe për bashkëpunim me armikun. Kështu gjyqi i posaçëm i Janinës për rastet e bashkëpunimit, dënoi në mungesë 1.930 çamë (Vendimi Nr.344/23.5.1957); shumë prej tyre morën dënim me vdekje. Me administrimin e pasurisë së çamëve në fillim u morën autoritetet lokale, siç parashikohej nga ligji i vitit 1938 (A.N.1539/1938,Art.34). Në vitin 1947 u morën të gjitha masat e nevojshme për t'u hequr çamëve nënshtetësinë greke (Prot.49343/E/2/29.10.1947 i autoriteteve për çështjet juridike në Ministrinë e Jashtme; Prot.3976/8.11.1947, Ministria e Brendshme), duke u bazuar mbi akuzat për bashkëpunim dhe veprime kundër interesave të popullit grek. Gjatë popullimit të zonave kufitare pasuria e tyre iu nda fshatarëve pa prona dhe vlera u pagua në bankën agrare. Gjatë regjimit komunist të Enver Hoxhës dhe Ramiz Alisë, problemi i çamëve u la në harresë. Këtu duhet të thuhet që regjimi i Enver Hoxhës i priti me mosbesim të madh të gjithë ata çamë që u arratisën nga Greqia në Shqipëri në vitin 1944. Edhe këtu ata u panë si bashkëpunëtorë të fashistëve italianë dhe u transferuan në veri të vendit, në Fier dhe në Vlorë. Pas një periudhe të gjatë heshtjeje, problemi i çamëve u bë edhe një herë objekt i bisedimeve diplomatike ndërmjet Athinës dhe Tiranës, kështu p.sh. gjatë vizitës të ish -kryeministrit grek Kostantinos Misotakis në Tiranë në janar 1991 dhe maj 1992, si dhe në vizitën e kryeministrit shqiptar Aleksandër Meksi në Athinë në maj të vitit 1993, dhe ky problem përbën edhe një temë diskutimesh në kuadrin e marrëdhënieve dypalëshe. Çështja çame, bashkë me problemin e pakicës greke në Shqipëri, me çështjen e mbështetjes financiare dhe mundësive për investime, si dhe me problemin e legalizimit të refugjatëve ekonomikë që ndodhen në Greqi, hyn në grupin e problemeve që janë diskutuar në takimet e fundit diplomatike të rangut të lartë të të dyja vendeve. Deri tani në lidhje me këtë çështje nuk është arritur mirëkuptim. Urojmë që këtij problemi delikat t'i gjendet një zgjidhje përfundimtare dhe dinjitoze. Përvoja ka treguar që iniciativat e nisura nga personat në fjalë, në këtë rast çamët, kanë qenë veçanërisht aktivë në çështje të tilla. Një gjë e tillë duhet të pritet edhe nga shoqata "Çamëria". Është për t'u përshëndetur pikëpamja që pakicat kombëtare mund të lozin rolin e një ure ndërmjet dy shteteve fqinjë, Shqipëri dhe Greqi. Por këtu duhet të theksohet që as emblema e shoqatës së Çamërisë dhe as themelimi i saj nga Abas Dojaka, nuk e mbështesin këtë qëllim. Përpjekja për të krijuar një lidhje ndërmjet mbretit të Epirit Pyrrhus, i cili ka jetuar në shekullin e 4-3. para Krishtit, dhe armikut të famshëm të turqve që ka vepruar në Ballkan në shekullin XV Gjergj Kastriotit ose Skanderbeg, synon krjimin e një simboli të popullit shqiptar në lashtësi, synon në një farë mënyre krijimin e një figure se "paraardhësit" shqiptarë, dhe një gjë e tillë ka dështuar edhe në zbulimet arkeologjike: P.sh. monedhat e mbretit epirotas Pyrrhus, të cilat si dokumenta shtetërore të asaj kohe mund të flasin me bindje mbi kombësinë e mbretit që i ka prodhuar, në pjesën e prapme kanë të shkruar një emblemë në greqisht, e cila në shqip do të përkthehej: "Emblema e mbretit Pirro". Sidoqoftë, një personalitet i jashtëzakonshëm siç ishte mbreti Pirro - është i njohur fakti që ai jetoi dhe veproi sipas shembullit të Aleksandrit të Madh - duhet të dallohet nga fama dhe jehona që pati ndër shekuj dhe nga ndikimi që pati mbi breza të tërë. Kjo e fundit e bëri simbol të trimërisë dhe në folklor e paraqiti në lidhje me Skënderbeun.

    Marrë nga: Kyriakos D.Kentrotis. Diegriechich-albanichen Beziehungen. "Die Frage des muslimanichen Tehamen" fq.288-295. (Përkthimi shqip nga: Alketa KUKA)

  3. #3
    Restaurator Orbis Maska e Baptist
    Anëtarësuar
    20-11-2004
    Postime
    8,690
    Citim Postuar më parë nga Ermal 22
    Kyriakos D.Kentrotis

    Aneks, një tezë greke: Problemi i çamëve myslimanë

    Si qendra të rëndësishme të Çamërisë greke njihen Paramythia, Filati, Parga dhe Margariti.

    Përpjekja për të krijuar një lidhje ndërmjet mbretit të Epirit Pyrrhus, i cili ka jetuar në shekullin e 4-3. para Krishtit, dhe armikut të famshëm të turqve që ka vepruar në Ballkan në shekullin XV Gjergj Kastriotit ose Skanderbeg, synon krjimin e një simboli të popullit shqiptar në lashtësi, synon në një farë mënyre krijimin e një figure se "paraardhësit" shqiptarë, dhe një gjë e tillë ka dështuar edhe në zbulimet arkeologjike: P.sh. monedhat e mbretit epirotas Pyrrhus, të cilat si dokumenta shtetërore të asaj kohe mund të flasin me bindje mbi kombësinë e mbretit që i ka prodhuar, në pjesën e prapme kanë të shkruar një emblemë në greqisht, e cila në shqip do të përkthehej: "Emblema e mbretit Pirro". Sidoqoftë, një personalitet i jashtëzakonshëm siç ishte mbreti Pirro - është i njohur fakti që ai jetoi dhe veproi sipas shembullit të Aleksandrit të Madh - duhet të dallohet nga fama dhe jehona që pati ndër shekuj dhe nga ndikimi që pati mbi breza të tërë. Kjo e fundit e bëri simbol të trimërisë dhe në folklor e paraqiti në lidhje me Skënderbeun.

    Marrë nga: Kyriakos D.Kentrotis. Diegriechich-albanichen Beziehungen. "Die Frage des muslimanichen Tehamen" fq.288-295. (Përkthimi shqip nga: Alketa KUKA)

    Artikull me vlera te sh(q)uara historiko-gazetariane. T'u heqem kapellen shkronjesve e lecitesve te parase, qe shesin komben per germa shtupi.
    Aeneas Dardanus
    Lavdi, pasthirrme fosilesh, germadhash e rrenojash vershelluese. -Eja pas meje!...

  4. #4
    fushori Maska e Ermal 22
    Anëtarësuar
    19-07-2005
    Vendndodhja
    Itali
    Postime
    549
    per kuriozitet apo mbrojtje me te mire duhet njohur edhe pikepamja greke dhe nuk ke shume nevoje hic te nxish me bold pjeset qe ke cituar, sidomos aty ku thuhet "greke". Autori i artikullit eshte grek dhe pergjigja me e mire eshte debati me tezat greke, dhe i bazuar ne fakte.

  5. #5
    Restaurator Orbis Maska e Baptist
    Anëtarësuar
    20-11-2004
    Postime
    8,690
    Ketij i thone sens i larte vezhgimi. Si nuk me kishte rene ne sy me pare qe artikulli qe nga nje “grek” me germa te zeza?! Po shikova vetem qe artikulli i grekut qe perkethyer e botuar ne shqip, pa ndonje komentet qe porpozon tine.

    Te ben pershtypje se paska shume te verteta ne varesi te kujt shkruan artikullin, dhe mua me kane thene qemoti qe e verteta mbetet njeze. Ja si thua tine?
    Aeneas Dardanus
    Lavdi, pasthirrme fosilesh, germadhash e rrenojash vershelluese. -Eja pas meje!...

  6. #6
    i/e regjistruar
    Anëtarësuar
    09-01-2008
    Postime
    65
    a mund te me postoni nje harte etnike te greqise ne 1913 dhe nje harte me shtrirje te arvanitasve ne greqi fshat mbas fshati

Tema të Ngjashme

  1. Video e ushtarëve grekë në Internet indinjon shqiptarët
    Nga Ingenuous në forumin Tema e shtypit të ditës
    Përgjigje: 207
    Postimi i Fundit: 22-09-2011, 14:58
  2. Shoqatat "pro" Vorio-Epirit, takohen në Athinë
    Nga EDLIN në forumin Tema e shtypit të ditës
    Përgjigje: 35
    Postimi i Fundit: 30-12-2008, 17:05
  3. Greqia u jep shtetësinë minoritarëve
    Nga DYDRINAS në forumin Tema e shtypit të ditës
    Përgjigje: 411
    Postimi i Fundit: 12-03-2008, 06:59
  4. Epir + Dardani + Iliri = Shqipëri
    Nga Eni në forumin Historia shqiptare
    Përgjigje: 9
    Postimi i Fundit: 25-08-2007, 21:55
  5. Gjergj Kastrioti sipas pikëpamjeve antishqiptare
    Nga Davius në forumin Historia shqiptare
    Përgjigje: 77
    Postimi i Fundit: 28-04-2006, 12:45

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund të hapni tema të reja.
  • Ju nuk mund të postoni në tema.
  • Ju nuk mund të bashkëngjitni skedarë.
  • Ju nuk mund të ndryshoni postimet tuaja.
  •